Arcydzięgiel litwor– Angelica archangelica L. (syn. Archangelica officinalis)
Nazwa zwyczajowa
archanioł, arcydzięgiel ogrodowy, dziki seler, dziki pasternak.
Rodzina
Apiaceae / Umbelliferae– Selerowate
Surowiec zielarski
Korzeń, nasiona, liść, łodyga.
Pochodzenie
Arcydzięgiel pochodzi z Syrii, a później rozprzestrzenił się na chłodne tereny klimatu europejskiego.
Występowanie
Arcydzięgiel litwor bytuje w strefach chłodnych Europy i Azji, w Polsce rzadko się go spotyka. Uprawiany jest w Europie Północnej, Belgii, Hiszpanii, Holandii, Francji, Niemczech, Rumunii, na Węgrzech, oraz w Indiach, Tajlandii, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Opis botaniczny
Arcydzięgiel jest rośliną dwuletnią. Preferuje wilgotne łąki lub bagniste lasy o lekko kwaśnych glebach, w chłodniejszym klimacie. Wszystkie części – korzeń, kwiaty, łodygi i nasiona – są aromatyczne, o charakterystycznym zapachu i smaku, który został porównany do selera i anyżu. Jego aromatyczny zapach może odstraszać owady. Jego łodygi są gładkie, grube, puste i fioletowe u podstawy. Kwiaty arcydzięgla dojrzewają późnym latem, zapylane są przez muszki owocowe i meszki. Roślina jest w Polsce pod częściową ochroną.
Składniki aktywne występujące w korzeniu arcydzięgla
- olejki eteryczne, zawierające związki takie jak alfa-pinen, alfa- i beta-felandren, alfa-tujon, limonen, linalol,
- kwasy tłuszczowe,
- kumaryny (m.in. umbeliferon, psoralen, bergapten),
- kwas angelikowy,
- flawonoidy,
- beta- sitosterol.
Wytyczne do zbioru – jak i kiedy zbierać korzenie arcydzięgla
Podobnie jak wiele korzeni, arcydzięgiel może być zbierany, gdy liście pożółkną i zaczną umierać pod koniec sezonu. Korzeń najlepiej zbierać późną jesienią pierwszego roku. Używając szpadla i widelca ogrodowego, poluzuj ziemię wokół korzenia, a następnie ostrożnie podnieś korzeń, odcinając go od reszty rośliny, następnie spłucz zimną wodą i osusz. Arcydzięgiel ma gruby korzeń, który łatwo się psuje. Aby przyspieszyć proces suszenia zaleca się cięcie korzenia wzdłuż na paski i podsuszenie go w piecu w niskiej temperaturze; w ten sposób korzeń może przetrwać do czterech lat. Nasiona powinny być zbierane w piękny dzień, kiedy słońce wysuszy rosę. Rozprowadza się je cienko na płótnie w ciepłym miejscu lub otwartej szopie, gdzie powietrze krąży swobodnie . W ciągu kilku dni szczyty rośliny staną się wystarczająco suche, aby mogły zostać pobite lekkim cepem lub prętem, przy czym należy uważać, aby nie uszkodzić nasion. Po omłóceniu nasiona (lub owoce) powinny być przesiane w celu usunięcia łodyg, pozostawione na kilka dni na słońcu, lub w ciepłym i słonecznym pokoju, codziennie przemieszane.
Opis i zastosowanie korzenia arcydzięgla
Arcydzięgiel posiada długą historię stosowania w Europie. Jego nazwa pochodzi z greki, arkhangelos- oznaczającego archanioła. Istnieje kilka wyjaśnień, które łączą zioło z anielską ochroną i obecnością. Niektórzy cytują europejski mit, przypisującemu nazwę archaniołowi Gabrielowi, który we śnie mnicha zalecił jego użycie, by zapobiec rozprzestrzenianiu się dżumy dymieniczej, która zdziesiątkowała Europę w XVII wieku. Kroniki z tego okresu podają, że oszczędzeni zostali ci, którzy trzymali kawałek korzenia arcydzięgla w swoich ustach. Arcydzięgiel był szeroko stosowany w wielu pogańskich kulturach – często noszony lub sadzony dla ochrony przed chorobami i czarami.
- Arcydzięgiel był używany od wieków do jedzenia. Liście arcydzięgla były gotowane lub używane jako surowe zioło. Włókniste łodygi obierano i wykorzystywano podobnie jak warzywa podobne do selera.
- Arcydzięgiel jest powszechnie stosowany do aromatyzowania likierów, jest składnikiem ginu i wermutu.
- Związki goryczowe zawarte w korzeniu arcydzięgla wzmagają wydzielanie kwasu żołądkowego. Gorycze również wspomagają funkcje wątroby.
- Arcydzięgiel wspiera układ trawienny, jest pomocny w niestrawności.
- Korzeń arcydzięgla poprawia apetyt, trawienie i przyswajanie składników odżywczych.
- Jest również pomocny w stanach osłabienia, spowodowanych anoreksją, w okresie rekonwalescencji.
- Korzeń arcydzięgla był dawniej tradycyjnie stosowany w przebiegu dolegliwości układu oddechowego.
- Arcydzięgiel wpływa korzystnie na układ moczowo-płciowy, wspomaga oczyszczanie organizmu.
Przykładowe dawkowanie dla dorosłych
Odwar z korzenia arcydzięgla
1 łyżeczkę od herbaty korzenia arcydzięgla należy zmacerować przez noc w szklance wody, a następnie całość podgrzać tuż przez spożyciem. 1/3 tak przygotowanej porcji można spożywać razem z głównymi posiłkami.
Alternatywnie: 1 łyżeczkę korzenia można zalać szklanką (250 ml) wody, całość doprowadzić do wrzenia i gotować 2 minuty. Tak przygotowaną herbatę można pić 3 razy dziennie, z głównymi posiłkami.
Nalewka z korzenia arcydzięgla
Przygotowywana w stosunku 1: 5, w 40% alkoholu. 2-5 ml tak przygotowanej nalewki można spożywać maksymalnie 3 razy dziennie.
Bezpieczeństwo
Arcydzięgiel jest ogólnie uważany za bezpieczny. Należy go jednak unikać w ciąży, w przypadku obfitych krwawień miesiączkowych, u dzieci do 12 roku życia. Duże dawki mogą wpływać na ciśnienie krwi i oddychanie, powodować depresję układu nerwowego. Arcydzięgiel może również wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi lub wzmacniać ich działanie, ze względu na zawartość kumaryn, może zwiększać poziom cukru we krwi, dlatego powinien być ostrożnie stosowany przez diabetyków. Produkt zawiera furokumaryny, mogące wywołać nadwrażliwość skóry na światło. W okresie stosowania arcydzięgla należy unikać dłuższego opalania się na słońcu i naświetlania promieniami UV.
Zastrzeżenia
Podane informacje mają charakter tylko i wyłącznie edukacyjny oraz nie stanowią porady medycznej czy diagnozy. Nie mają również związku z leczeniem jakiejkolwiek choroby czy problemów zdrowotnych. Zawsze należy zasięgnąć porady lekarza lub wykwalifikowanego pracownika służby zdrowia w przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących zdrowia lub zastosowania ziół czy składników roślinnych. Pamiętaj, że bardzo ważny jest zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia. Dołożyliśmy również wszelkich starań co do poprawności powyższego opisu, jednakże zastrzegamy sobie prawa do błędów czy pomyłek. Zdjęcie ma charakter poglądowy.
Badania naukowe i inni o korzeniu arcydzięgla
- A parallel, randomized, double-blind, placebo-controlled study to investigate the effect of SagaPro on nocturia in men.
- Effect of ferulic acid and Angelica archangelica extract on behavioral and psychological symptoms of dementia in frontotemporal lobar degeneration and dementia with Lewy bodies.
- Essential oil composition and antimicrobial activity of Angelica archangelica L. (Apiaceae) roots
- Korzeń arcydzięgla – Radix Archangelicae w praktycznej fitoterapii
Grażyna Barzyk (zweryfikowany) –
Dobra cena
Karol Zieliński (zweryfikowany) –
Dominik Arkuszewski (zweryfikowany) –
Paulina Pigłowska (zweryfikowany) –
Marta (zweryfikowany) –
Katarzyna P. (zweryfikowany) –
Ryszard Jelonek (zweryfikowany) –
szybka dostawa, dobry kontakt, staranność; polecam