Jałowiec owoc- szyszkojagoda

Jałowiec pospolity- Juniperus communis

Nazwa zwyczajowa

Jodłowiec, jadłowiec, jałowiec, brzewik, cedr, kadyk, kadykowe jagody

Rodzina

Cupressaceae- Cyprysowate

Nazwa TCM

Du song / Dusongzi

Nazwa ajurwedyjska

Hapusa

Surowiec zielarski

Owoce jałowca (szyszkojagody jałowca), liście jałowca

Pochodzenie

Jałowiec pochodzi z południowo-zachodniej Azji, Japonii, północnej Europy, północnej Afryki i Ameryki Północnej.

Występowanie

Jałowiec może się rosnąć w szerokim zakresie temperatur, warunków glebowych i wysokości. Woli pełne słońce i dobrze przepuszczalną, lekko kwaśną glebę, ale może przystosować się do różnych warunków: można go spotkać na terenach podmokłych i w miejscach suchych. Najlepsze miejsce do znalezienia jałowca znajduje się w otwartych przestrzeniach – polach , poboczach, skalistych zboczach, klifach.

Opis botaniczny

Jałowiec jest rośliną okrywową, jest krzewem, rzadziej niskim drzewem. Może osiągać do 7 metrów wysokości, zwykle nie przekracza jednak 2 metrów. Liściasty krzew, ma liczne łodygi i czerwonawo-brązową spękaną korę. Liście są ciemnozielone z białym paskiem z wierzchu. Owoce to jagody, zielone w pierwszym roku i dojrzewające po dwóch- trzech latach, kiedy stają się niebieskie po pierwszych przymrozkach.

Składniki aktywne występujące w szyszkojagodach jałowca

• Olejek eteryczny, zawierający monoterpeny: alfa-pinen, beta-pinen, terpinen, sabinen, limonen, seskwiterpeny: kadinen, kariofilen,
• Flawonoidy,
• Leukoantocyjanidyny,
• Garbniki katechinowe,
• Cukier inwertowany.

Wytyczne do zbioru – jak i kiedy zbierać owoce jałowca

Podczas zbioru zbiera się dojrzałe owoce jałowca, które w rzeczywistości są małymi szyszkojagodami. Dojrzałe jagody jałowcowe są koloru niebieskiego do srebrzysto-fioletowego i mogą być pokryte nalotem, który zanika podczas suszenia. Suszyć należy dokładnie w chłodnym, ciemnym i suchym miejscu, ponieważ zbyt duża ilość oświetlenia słonecznego i zbyt wysoka temperatura powodują utratę aromatycznych olejków eterycznych, a wilgotne środowisko może sprzyjać rozwojowi pleśni.

Opis i zastosowanie jałowca

• Owoce jałowca zawierają do 100 różnych składników chemicznych, których zawartość jest zależna od wieku i lokalizacji jałowca.
• Jałowiec jest powszechnie używany do aromatyzowania ginu. W rzeczywistości słowo „gin” pochodzi od francuskiego i holenderskiego słowa „jałowiec”, genévrier i genever.
• Owoc jałowca jest bogaty w witaminę C, witaminę B3 (niacyna) i witaminę B1 (tiaminę), a także wiele aminokwasów i minerałów śladowych, w tym wapnia, kobaltu, chromu, żelaza, magnezu, manganu, potasu, selenu i cynku. Jałowiec był podarowany przez plemiona indiańskie załodze Jacque Cartie w 1536 r., kiedy ci cierpieli na szkorbut po przybyciu do Ameryki.
• W północnej Europie, od Skandynawii przez Węgry do Francji, używany jest do nadawaniu smaku dziczyzny i innych mięs, a także przyprawowej kapusty, kiszonej kapusty, a nawet sera.
• Jałowiec wykazuje in vitro aktywność przeciwbakteryjną przeciwko wielu gatunkom bakterii, w tym Acinetobacter, Bacillus, Brevundimonas, Brucella, Enterbaccter, Escherichia, Micrococcus, Pseudomonas, Staphylococcus i Xanthomonas. Wykazano również, że jałowiec hamuje wzrost Candida. Okazał się aktywny wobec dwóch szczepów bakterii opornych na antybiotyki, Staphylococcus aureus i Mycobacterium H37Rv.
• Zwiększa objętości moczu, wspomaga wypłukiwanie toksyn. Działanie to przypisywane jest olejkowi eterycznemu i jego składnikom.
• Chińscy zielarze polecają go na wszelkie dolegliwości związane z przeziębieniem.
• Oprócz spożywania jagód wewnętrznie, można zrobić maść z igieł i jagód, wcierać w obolałe stawy, i mięśnie oraz stosować przy trądziku, egzemie, łuszczycy.
• Odwary z jałowca były używane do sterylizacji blatów, przyborów kuchennych, a nawet instrumentów chirurgicznych.
• Zapiski na temat jałowca znalazły się w egipskich recepturach używanych do balsamowania zmarłych. Grecy wykorzystywali później te same przepisy. Podawano go także olimpijczykom, wierząc, że zwiększa to wytrzymałość fizyczną.
• Jagody jałowca stymulują soki żołądkowe, żółć, poprawiając trawienie.

Przykładowe dawkowanie dla dorosłych

Nalewka z owoców jałowca

1 do 4 ml nalewki przygotowanej w stosunku 1: 5 na 40% alkoholu, 3 razy na dzień

Napar z owoców jałowca

Pół łyżeczki na niepełną szklankę wrzątku. Zaparzać pod przykryciem 10 min. Pić 1-2 razy dziennie przed posiłkiem.

Odwar z owoców jałowca

1 łyżeczka na szklankę wody. Gotować 20 minut. Pić 2-3 razy dziennie.

Owoce jałowca w kuchni

Jagody jałowca smakują jak zapach lasu iglastego – zawiera olejek eteryczny, którego zapach i smak łączą nuty drzewne, świeżo żywiczne i kwiatowe. Za kwiatowy aromat odpowiada zapach geraniolu, który znajduje się również w palisandrze i gorzkich pomarańczach. Podsumowując, rezultatem jest pełny, żywiczny, nieco słodki aromat z odrobiną ostrości. Dojrzałe, suszone jagody jałowca przypominają zapachem i smakiem różowe ziarna pieprzu.

Wykorzystanie jagód jałowca

Jagody jałowca są najczęściej używane w formie suchej. Suszona przyprawa ma nieco intensywniejszy aromat niż świeża jagoda.

Tradycyjnie używa się ich  do gotowania kapusty kiszonej oraz do przyrządzania ciast, dziczyzny czy kiełbasy. Intensywny aromat jagód jałowca można wykorzystać również do marynat, wywaru rybnego i ragout.

Jagody jałowca z goździkami, skórką pomarańczy i liśćmi laurowymi na patelni z roztopionym masłem tworzą pachnące masło jałowcowe, w które można umieszczać pieczeń. Jałowiec dobrze komponuje się również z rozmarynem i majerankiem.

Jałowiec jest również ważnym składnikiem do wędzenia mięsa lub ryb. Osiem do dziesięciu jagód jałowca na kilogram bekonu, szynki lub ryby sprzyja rozwojowi smaku podczas wędzenia. Znajduje również zastosowanie w peklowaniu. W tym celu do mieszanek peklujących dodaje się pokruszone jagody.

Bezpieczeństwo

Jagody jałowca nie są zalecane osobom z niewydolnością nerek.

Jałowiec nie jest też polecany w dużych dawkach lub do długotrwałego stosowania. Do niekorzystnych skutków wysokich dawek należą: problemy z trawieniem, krew w moczu, drażliwość, drgawki.

Jagody jałowca mogą obniżać poziom cukru we krwi- osoby z hipoglikemią lub cukrzycą powinny zachować ostrożność przy spożywaniu jagód jałowca.

Nie powinny go również przyjmować ciężarne- jałowiec może powodować skurcze macicy. Istnieją również przeslanki, że może uniemożliwić implantację, dlatego nie zaleca się go również osobom starającym się zajść w ciążę.  Jagody jałowca mogą również wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi.

Zastrzeżenia

Podane informacje mają charakter tylko i wyłącznie edukacyjny oraz nie stanowią porady medycznej czy diagnozy. Nie mają również związku z leczeniem jakiejkolwiek choroby czy problemów zdrowotnych. Zawsze należy zasięgnąć porady lekarza lub wykwalifikowanego pracownika służby zdrowia w przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących zdrowia lub zastosowania ziół czy składników roślinnych. Pamiętaj, że bardzo ważny jest zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia  Dołożyliśmy również wszelkich starań co do poprawności powyższego opisu, jednakże zastrzegamy sobie prawa do błędów czy pomyłek. Zdjęcie ma charakter poglądowy. 

Badania naukowe i inni o owocach jałowca

• Comparative evaluation of the antimicrobial activity of 19 essential oils.
• Chemical Composition and Antioxidant Properties of Juniper Berry (Juniperus communis L.) Essential Oil. Action of the Essential Oil on the Antioxidant Protection of Saccharomyces cerevisiae Model Organism.
• Bioactivity-guided isolation of new antiproliferative compounds from Juniperus foetidissima Willd.
• Activity of Six Essential Oils Extracted from Tunisian Plants against Legionella pneumophila.
• Antifungal Effect of Essential Oils against Fusarium Keratitis Isolates.
• Widdrol, a sesquiterpene isolated from Juniperus chinensis, inhibits angiogenesis by targeting vascular endothelial growth factor receptor 2 signaling.
• [The effect of juniper oil and its derivatives on wound healing].
• Henryk Różański- Jałowiec – Juniperus