Różeniec górski – Rhodiola rosea L.
Nazwa zwyczajowa
Arktyczny korzeń, złoty korzeń, laska Aarona , arktyczny korzeń, korona królewska, korzeń z Syberii, korzeń róży
Rodzina
Crassulaceae – Gruboszowate
Nazwa TCM
Hong jing tian
Nazwa ajurwedyjska
–
Surowiec zielarski
Głównie korzenie i kłącza różeńca górskiego
Pochodzenie
Różeniec górski pochodzi z południowych wyżyn Syberii
Występowanie
Występuje w Ameryce Północnej, Azji (od Rosji do Japonii), Europie (Skandynawia i Europa Środkowa), Islandii i Grenlandii.
Opis botaniczny
Różeniec górski to soczyste, wieloletnie zioło z rodziny gruboszowatych, o mięsistych niebiesko-zielonych liściach. Jest dwupienny, produkujący gęste skupiska małych, żółtych kwiatów późnym latem i posiada liczne naprzemienne liście i grube, mięsiste kłącze i korzeń palowy o zapachu róży. Różeniec górski może być bardzo zmienny pod względem wielkości, w zależności od warunków środowiskowych.
Składniki aktywne występujące w kłączu z korzeniami różeńca górskiego
- Tyrosol,
- salidrozyd,
- rozawiny- rozyna, rozawina i rozaryna,
- terpeny,
- olejki eteryczne,
- związki fenolowe,
- flawonoidy.
Wytyczne do zbioru – jak i kiedy zbierać korzeń różeńca
Jest łatwy w uprawie i toleruje szeroki zakres warunków. Kłącze różeńca są zazwyczaj zbierane późną jesienią lub wczesną wiosną. Rośliny w wieku od trzech do pięciu lat są najsilniejsze, ponieważ muszą osiągnąć dojrzałość w celu osiągnięcia szczytowej siły.
Opis i zastosowanie korzenia różeńca górskiego
- Różeniec górski jest szeroko rozpowszechnioną rośliną o szerokim wachlarzu tradycyjnych zastosowań.
- Występuje w różnych arktycznych, alpejskich i przybrzeżnych środowiskach od Syberii po Szwecję, i jest wykorzystywany przez różnorodne kultury tych regionów.
- Po przystosowaniu się do tak szerokiej gamy ekstremalnych warunków środowiskowych, kłącze z korzeniami różeńca korzenia działa również jako silny adaptogen, pomagając także ludziom dostosować się do stresorów w ich środowiskach.
- Pierwsze pisemne wzmianki o zastosowaniu leczniczym korzenia różeńca pochodzą z 77 r n.e. , kiedy grecki lekarz Dioscorides napisał o rodia riza w De Materia Medica . Od tego czasu różeniec górski został włączona do farmakopei wielu różnych kultur.
- W 1755 r. różeniec górski został włączony do pierwszej szwedzkiej farmakopei, wkrótce po tym, jak Karol Linneusz umieścił go w swojej książce Materia Medica , zauważając jego właściwości ściągające.
- Kłącze z korzeniami różeńca górskiego zostały dodane do oficjalnej radzieckiej farmakopei w 1969 r.
- Wymieniono go jako surowiec poprawiający nastrój, adaptogen i tonik układu nerwowego.
- Różeniec ceniono ze względu na jego zdolność do zwiększania wytrzymałości i produktywności oraz eliminowania zmęczenia, i depresji.
- Wikingowie brali go przed podróżą, by zwiększyć siłę i wytrzymałość.
- W Gruzji podawano bukiet różeńca nowożeńcom, aby zapewnić im płodność i zachęcić do owocnego zjednoczenia. Faktycznie korzeń różeńca może wspierać zdrowie seksualne.
- Oprócz tradycyjnych zastosowań jest również ważnym tradycyjnym źródłem żywności.
- Każda część rośliny jest jadalna, od pędów, liści i kwiatów po kłącze, i korzeń.
- Różeniec jest także źródłem witaminy C, co tłumaczy jego zastosowanie w zapobieganiu szkorbutu w dawnych czasach.
- Różeniec był również stosowany do barwienia tkanin wełnianych, nadając im zielony odcień.
- W zastosowaniach kosmetycznych był tradycyjnie stosowany w Norwegii jako płyn do płukania włosów, zarówno ze względu na przyjemny zapach, jak i do stymulowania wzrostu włosów.
- We współczesnym zastosowaniu korzeń różeńca jest najbardziej znany ze swoich właściwości adaptogennych, pomagając przywrócić i utrzymać homeostazę systemów fizjologicznych w odpowiedzi na stres.
- Jest polecany również jako świetny adaptogen dla sportowców.
- Bardziej aktualne badania pokazują, że wiele właściwości adaptogennych różeńca wynika z jego działania na centralny układ nerwowy i układ endokrynny. Prawdopodobnie działa na osi HPA (podwzgórze-przysadka-nadnercza), wpływając na poziom kortyzolu, aby pomóc zmniejszyć stres.
- Korzeń różeńca wpływa również na poziomy neuroprzekaźników, w tym monoamin, dopaminy, serotoniny i noradrenaliny, co może wyjaśniać jego wpływ na depresję.
- Korzeń różeńca ma silne właściwości przeciwutleniające związane z zawartością polifenoli. Te właściwości przeciwutleniające mogą również przyczyniać się do wpływu różeńca na wydolność fizyczną, pomagając zmniejszyć stan zapalny i przyspieszyć powrót do zdrowia.
- Korzeń różeńca górskiego powinien być przyjmowany przez dłuższy okres, żeby odnotować pozytywne efekty na zdrowie.
Przykładowe dawkowanie dla dorosłych
Napar z korzenia różeńca górskiego
Herbatę sporządza się z 1-2 łyżeczki suszonego korzenia na szklankę wrzątku. Zaparzać przez 15 minut. Pić 1-3 filiżanki dziennie.
Nalewka z korzenia różeńca górskiego
Nalewkę sporządza się w stosunku surowiec- alkohol 1:4. Stosować 40-60 kropli 3x dziennie.
Bezpieczeństwo
- Ponieważ różeniec górski ma działanie aktywujące i psychostymulujące, należy go stosować ostrożnie w przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej.
- Ze względu na udział różeńca w regulacji poziomu neuroprzekaźników, takich jak MAO, należy go stosować ostrożnie (w porozumieniu z profesjonalnym lekarzem) u pacjentów przyjmujących leki przeciwdepresyjne na receptę, takie jak inhibitory MAO lub selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).
Badania naukowe i inni o różeńcu górskim
- A randomised, double-blind, placebo-controlled, parallel-group study of the standardised extract shr-5 of the roots of Rhodiola rosea in the treatment of subjects with stress-related fatigue.
- Clinical trial of Rhodiola rosea L. extract SHR-5 in the treatment of mild to moderate depression.
- Rhodiola rosea for mental and physical fatigue in nursing students: a randomized controlled trial.
- Rhodiola rosea in stress induced fatigue–a double blind cross-over study of a standardized extract SHR-5 with a repeated low-dose regimen on the mental performance of healthy physicians during night duty. [PDF]
- Rhodiola rosea therapy for major depressive disorder: a study protocol for a randomized, double-blind, placebo- controlled trial.
- Rhodiola rosea versus sertraline for major depressive disorder: A randomized placebo-controlled trial.
Zastrzeżenia
Podane informacje mają charakter tylko i wyłącznie edukacyjny oraz nie stanowią porady medycznej czy diagnozy. Nie mają również związku z leczeniem jakiejkolwiek choroby czy problemów zdrowotnych. Zawsze należy zasięgnąć porady lekarza lub wykwalifikowanego pracownika służby zdrowia w przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości dotyczących zdrowia lub zastosowania ziół czy składników roślinnych. Pamiętaj, że bardzo ważny jest zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia. Dołożyliśmy również wszelkich starań co do poprawności powyższego opisu, jednakże zastrzegamy sobie prawa do błędów czy pomyłek. Zdjęcie ma charakter poglądowy.
Anonimowo (zweryfikowany) –
Dariusz Narojczyk (zweryfikowany) –